Stake Etme nedir?
Stake etme, kripto ve web3 dünyasında kullanılan ve kullanıcıların bir blokzinciri ağının dürüst ve güvenli olmasını sağlamaya katkıda bulunmalarına imkân veren bir stratejidir.
Token'ların kilitlenmesi web3'te yaygındır ve token'ları "stake etmek" ifadesinden kastedilen şey genelde budur. Kullanıcılar token'larını kilitlemeleri karşılığında genellikle bir tür erişim hakkı, ayrıcalık, ya da ödül elde eder ve token'larını diledikleri gibi, diledikleri zaman çekebilirler.
Dünyada halihazırda çok sayıda ödül programı uygulanmaktadır. Havayolu millerinizi kilitleyip ekstra miller kazandığınızı ya da bir kahve dükkanında belirli sayıda kahve içtiğinizde ücretsiz kahve kazanmak için kullandığınız promosyon kartı yerine ödül token'larınızı kilitleme karşılığında paketlerce kahve veya güzel bir kupa kazandığınızı hayal edin.
Ne var ki, bir DeFi platformunda ödül için token'lar yatırmanın bu biçimi aslında bir "stake etme" işlemi değildir.
Stake etme ağ düzeyinde gerçekleşir ve tamamen ağın güvenliğinin sağlanmasını amaçlar.
Burada Ethereum'un Hisse İspatı sistemi devreye girer. İsteyen herkes doğrulayıcı olmayı ve ETH varlığını bir akıllı sözleşmeye (Ethereum blokzincirinde çalışan bir program) yatırarak kilitlemeyi seçebilir.
Her biri standart 32 ETH varlığını (bugünün kurlarıyla 32 milyar doları aşan bir tutar) stake etmiş 565.000'i aşkın doğrulayıcıyla, Ethereum'un Hisse İspatı (PoS) mekanizması Web3'deki en büyük stake etme örneğidir.
Neden?
Peki, stake etmenin amacı nedir?
Otuz ikinci versiyon: Ethereum ilk kullanıma sunulduğunda, dünyanın her yanında bilgisayarlarında (düğümler olarak bilinir) "dağıtılmış defter" adı verilen bir paylaşımlı veri tabanının verilerini senkronize eden bir yazılım çalıştıran bir insanlar ağıydı. Bu düğümler bu veri tabanının güncel durumuna dair bir mutabakata vararak bunu sürdürürdü. Başlıca zorluk güvenliği sağlamaktı: Kötü bir aktörün veri tabanı üzerinde kontrolü ele geçirmesini ve veri tabanını kendi çıkarına göre değiştirmesini nasıl önlersiniz?
Ethereum bu sorunu başlangıçta İş İspatı (PoW) mekanizmasını kullanarak çözdü. Bitcoin ve diğer blokzinciri ağları tarafından bugün hâlâ kullanılan bir sistem olan PoW, blokzincirine herhangi bir bilgi eklenebilmesi için son derece karmaşık matematik problemlerinin çözülmesini gerektirir. Bunu kripto "madenciliği" olarak biliyor olabilirsiniz.
PoW mekanizması, ağa yapılacak bir saldırıyı matematiksel olarak son derece karmaşık bir hale getirir. Bu sayede, saldırıyı gerçekleştirmek için çok sayıda gelişmiş bilgisayara ihtiyaç olacağından, saldırı girişiminde bulunmak bile finansal açıdan imkânsızlaşır. Zaman içinde PoW mekanizmasının matematiksel problemleri daha da zorlaştı ve bunları çözmek için daha da güçlü bilgisayarlar gerekir oldu. Güçlü bilgisayarlar, adı üstünde, güç gerektirir. Karmaşıklık arttıkça madencilerin karbon ayak izi de giderek büyüdü.
PoW mekanizmasıyla ortaya çıkan bilgisayar donanımları yarışı ve çevresel sorunlar artık Hisse İspatı (PoS) mekanizmasıyla etkisini kaybetti. PoS sisteminde ağın güvenliği bir akıllı sözleşmeye 32 ETH yatıran sayısız kullanıcı tarafından sağlanır. Stake edilen token miktarı ne kadar çoksa, kötü bir aktörün ağa saldırması o kadar pahalı hale gelir. Bu para yatırma, diğer adıyla stake etme işlemi size blokzincirinde yeni bloklar inşa etme sürecine katılma ve bunun karşılığında ödül kazanma imkânı sağlar. Bununla birlikte, bu rolü doğru bir şekilde oynamazsanız stake ettiğiniz varlığın bir kısmı veya tamamı sizden alınır; bu, "slashing" adı verilen bir cezadır.
PoS sistemine geçmek Ethereum'un ağın güvenliğini koruyabilmesini ve karbon emisyonlarını PoW sistemine kıyasla %99,95'ten fazla azaltabilmesini sağladı.
"Stake" İşlemi Yapabileceğim Yerler
Bir tam düğüm (32 ETH) stake edebilecek durumda olanlar evde kendileri bir doğrulayıcı çalıştırarak tek başlarına stake etme işlemi yapabilir ya da Consensys Staking gibi self-custodial (emanet edilmeyen) stake etme çözümleri kullanabilirler.
Özellikle bir kenarda 32 ETH varlığınız yoksa (ki çoğumuzun yoktur) daha kolay erişebileceğiniz bir seçenek, "likit staking" adı verilen işlemdir. Bu işlemde bir havuza 32 ETH'den daha az bir para yatırırsınız ve bu para daha sonra stake etme düğümlerinin başlatılması ve sürdürülmesi için kullanılır.
Likit staking mekanizmasının sağladığı ek fayda, yatırdığınız para karşılığında bir likit staking token'ı almaktır. Bu token stake ettiğiniz ETH tutarını ve ETH'nizin getirdiği ödülleri temsil eder. Bu, stake'inizi çekmek istediğinizde yatırdığınız parayı takip etmenizi kolaylaştırır. Bu token'ı DeFi'de başka bir yerde teminat olarak bile kullanabilirsiniz.
Likit staking seçenekleri sunan çok sayıda protokol vardır ve zorlukla kazandığınız ETH'nizi bu protokollerden birine yatırmadan önce bunları araştırmanız önemlidir.
Bu nedenle MetaMask kullanıcılara enine boyuna araştırılmış likit staking sağlayıcılarına MetaMask Portfolio yoluyla doğrudan erişim kolaylığı sunar.
Stake etmenin bir blokzinciri ağının güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olan, kamu yararına yapılan bir işlem olduğunu ve bu süreçte yer almanın çeşitli yolları olduğunu artık öğrendiniz.
Stake Etme nedir?
01Stake etme bir blokzinciri ağının güvenliğini ve devamlılığını sağlayan temel mekanizmadır
02Ethereum gibi Hisse İspatı (PoS) sistemlerini kullanan ağlar, İş İspatı (PoW) sistemlerini kullanan ağlardan daha güvenli ve daha sürdürülebilirdir
03Stake etme bir ağın güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olan ve bunun karşılığında ödüllendirilmemi sağlayan merkeziyetsiz bir kamu malıdır
Bir sonraki adıma hazır mısınız?
MetaMask'ı keşfedinYeni dersleriasla kaçırmayın.
